Decentralizacija Beograda

Grad Beograd ima 17 gradskih opština od čega je sedam prigradskih sa širim nadležnostima od ostalih 10. U ovoj godini ima budžet od oko 815 miliona evra što je oko 10% republičkog budžeta. Budžeti svih 17 opština zajedno iznose oko 100 miliona evra, što je oko 12% budžeta grada Beograda. Desetina novca i nadležnosti koje Republika ostavlja gradu, grad po istom principu ostavlja opštinama. Jer vlast je tamo gde su pare. Kao što je Srbiji potrebna decentralizacija, tako je ona potrebna i u Beogradu.

Grad Beograd ima osnivačka prava, upravlja delom ili u celosti, finansira ili sufinasira ili vodi računa o:

• 13 javnih komunalnih preduzeća, 9 drugih preduzeća i jednom Direkcijom.
• 30 ustanova kulture i 3 ustanove za fizičku kulturu.
• 23 zdravstvene ustanove i 3 ustanove za socijalnu zaštitu.
• 18 državnih predškolskih ustanova koje upravljaju sa 423 vrtića i sa 167 verifikovanih privatnih predškolskih ustanova.
• 192 osnovne škole sa skoro 5.000 odeljenja i 124.000 đaka.
• 103 srednje škole sa skoro 2.500 odeljenja i 60 hiljada đaka.

Sa druge strane, 17 opština upravlja sa 11 javnih komunalnih preduzeća i ustanova (u 6 prigradskih opština), 13 ustanova kulture, jednom ustanovom socijalne zaštite, 3 turističke organizacije, 12 javnih preduzeća odnosno ustanova za fizičku kulturu.

Godišnji rashodi za zaposlene na budžetu na nivou grada iznose oko 88 miliona evra. Godišnji rashodi za zaposlene na budžetu u 17 gradskih opština iznosi 28 miliona evra. U ovaj trošak ne ulaze zaposleni u javnim i komunalnim preduzećima, ali pored administracije ulaze i zaposleni u kulturnim i predškolskim ustanovama. Ukupni godišnji rashodi za zaposlene u gradu i svih 17 opština iznosi oko 115 miliona evra. Očigledno je, dakle, da zaposleni u gradu imaju mnogo više i posla i odgovornosti od zaposlenih u gradskim opštinama.

Ovo nam govori jednu od tri stvari:

• ili grad ima manjak zaposlenih i pruža loše i spore usluge.
• ili opštine imaju višak zaposlenih i pružaju brze i kvalitetne usluge.
• ili niko ne meri kvalitet usluga, niti se bavi time koje usluge treba da budu pružene na kom nivou, kako napraviti balans između ekonomičnosti i kvaliteta, šta je posao grada, a šta gradskih opština i kako da građanima približimo ustanove koje treba za njih da urade posao za koji ih plaćaju.

Bojim se da je ovo treće. Jer se nijedna vlast do sada, ni u Beogradu ni u Srbiji, nije ozbiljno bavila ovim pitanjima. Puna su nam usta geopolitike, kao i velikih reči i velikih tema, a o životnim pitanjima ni reči.

Kako se finansira Grad Beograd i 17 gradskih opština? Najveći deo, oko 506 miliona evra, dolazi od poreza pravnih i fizičkih lica, od čega opštinama pripada oko 72 miliona evra odnosno oko 14%. Drugi najveći izvor, oko 260 miliona evra, su drugi prihodi u koje ulaze takse, naknade i svi drugi prihodi, uključujući i naknade koje građani plaćaju za gradski prevoz ili za decu u vrtićima. Od ovog iznosa, opštinama pripada oko 9,5 miliona evra odnosno oko 4%.

Koji su najznačajniji poreski prihodi? Porez na dohodak (porez na zarade i na prihode preduzetnika) je najveći poreski prihod i iznosi oko 300 miliona evra na godišnjem nivou, od čega opštinama pripada oko 35 miliona evra odnosno oko 12%. Zatim ide porez na imovinu koji pravna i fizička lica u Beogradu plaćaju oko 172 miliona evra, od čega 17 opština dobijaju oko 29 miliona, odnosno oko 17%.

Od poreza na dohodak, opštinama u Srbiji pripada 80%, dok Republici pripada 20%. Porez na imovinu u celosti pripada opštinama. Ovo važi za sve opštine u Srbiji osim za Beograd i Niš, gde gradske skupštine odlučuju kako će se deliti ovi prihodi između grada i gradskih opština.

Po kojoj formuli se onda dele poreski prihodi između grada Beograd i 17 opština? Tu već počinje cirkus. Višedecenijski cirkus.

Od poreza na zarade prigradskim opštinama Barajevo i Sopot pripada 100%, Mladenovcu 70,6%, Surčinu 56,7%, Obrenovcu 41%, Grockoj 27,3%, Lazarevcu 2,7%, dok gradskim opštinama pripada između 10% i 13% (svaki procenat je različit), osim Novom Beogradu 4,7%, Zvezdari 8% i Voždovcu 9,7%. Logično, zar ne?

Od poreza na imovinu, Barajevo, Sopot, Lazarevac i Mladenovac dobijaju 100%, Obrenovac 74%, Grocka 55%, Surčin 33%, Rakovica 35%, Palilula 21%, Zemun i Čukarica 19%, Voždovac 18%, Zvezdara 17%, Vračar 9%, Novi Beograd i Savski venac 6% i Stari grad 5%.

Kako su gradski odbornici koji su izglasali ove procente došli do njih? Oni to naravno ne znaju, niti ih iko pita za to. A do procenata se dolazi za sledeći način: gradonačelnik i gradsko veće, znači vladajuća većina, odrede koliko koja opština treba da dobije novca, pa onda naštimaju procente kako bi postigli taj cilj. Ovaj sistem, kao i većinu nakaradnih stvari u Srbiji, nije izmislio SNS. Oni su tavki decenijama. SNS ih samo radi još bolje po partokratiju, odnosno gore po građane.

Ovo je naravno krajnje neozbiljno. Na žalost, takva je cela država u kojoj živimo. Da bi taj “idiličan” sistem neodgovornosti, bahatosti i potpune nestručnosti koji je partokratija napravila za sebe, nastavio da živi, potrebno je da Kurta, ili Kurtin pomoćnik, koja je skinuo Murta, ili Kurta, njegov pomoćnik i Murta zajedno u koaliciji, bi morali da prevare građane još jednom i navedu ih da glasaju za njih ponovo.

Idu nam izbori u Beogradu. Ovi izbori mogu da promene sve. Dosta je bilo priprema plan od 20 tačaka za Beograd. Prva tačka je prepisana iz plana za Srbiju: uvođenje potpune transparentnosti, objava sistematizacije radnih mesta, objava SVIH ugovora, ukidanje stranačkog zapošljavanje i prestanak zloupotrebe javnih resursa. Druga tačka je i plan decentralizacije Beograda. U narednim nedeljama ćemo obrađivati tačku po tačku našeg programa. DJB je poznat po tome što nudi konkretna rešenja i uvek izračuna koliko će nas rešenja koja predlaže koštati. Ukoliko nam građani Beograda ukažu poverenje, ono o čemu govorimo ćemo i sprovesti. Tačku po tačku. U Beogradu ćemo pokazati kako je moguće za kratko vreme i od Srbije napraviti zemlju u kojoj se lepo i rado živi.

Saša Radulović
Predsednik “Dosta je bilo”