Carinski zakon i osobe sa invaliditetom

Određeni mediji poput Telegrafa i 021 preneli su vest kako je izmenama i dopunama Carinskog zakona ukinuto pravo na oslobođanje od carine na uvoz automobila i ortopedskih pomagala za osobe sa invaliditetom, što je izazvalo ogromne negativne reakcije osoba sa invaliditetom i članova njihovih porodica.

Ove izmene zakona desile su se na poslednjoj sednici Drugog redovnog zasedanja Narodne skupštine Republike Srbije, na čijem Dnevnom redu se nalazilo 27 tačaka. Rasprava je objedinjena za svih 27 tačaka, a vremena za raspravu o svim tačkama je bilo onoliko koliko se u redovnim okolnostima raspravlja samo o jednoj tački. Procedura je da Vlada, ako je predlagač zakona, odredi osobe koje u ime Vlade obrazlažu potrebu za usvajanjem predloženog zakona. Ovlašćeni predstavnik u ovom slučaju bio je ministar Vujović, ali je iz nekog razloga predloženi Zakon obrazlagala ministarka za državnu upravu i lokalnu samoupravu Ana Brnabić.

Iako je u takvim uslovima, u kojima se većina zakona donosi po hitnom postupku, a sednica saziva dan ranije, bilo teško pripremiti se za svaku tačku dnevnog reda, pažljivo smo pratili izlaganja predstavnika Vlade Republike Srbije. U Carinskom zakonu, u delu koji se odnosi na osobe sa invaliditetom bile su predviđene i usvojene sledeće izmene:

Član 216 pre izmene počinjao je rečima “Oslobođeni su od plaćanja uvoznih dažbina…” pa je onda bilo navedeno ko sve može biti oslobođen u 15 tačaka. Tačke koje su novim izmenama obrisane su:

6) domaći i strani državljani – na lekove za ličnu upotrebu koje primaju iz inostranstva u pošiljkama;

12) osobe sa invaliditetom – na ortopedska i druga pomagala i na rezervne delove i potrošni materijal za korišćenje tih pomagala koja služe kao zamena telesnih organa koji nedostaju, odnosno oštećenih telesnih organa;

13) osobe sa invaliditetom sa telesnim oštećenjem od najmanje 70%, vojni invalidi od prve do pete grupe, civilni invalidi rata od prve do pete grupe, slepa lica, lica obolela od distrofije ili srodnih mišićnih i neuromišićnih oboljenja, od paraplegije i kvadriplegije, cerebralne i dečije paralize i od multipleks skleroze, roditelji višestruko ometene dece, koja su u otvorenoj zaštiti, odnosno o kojima roditelji neposredno brinu – na putničke automobile i druga motorna vozila konstruisana prvenstveno za prevoz lica (osim onih iz tar. broja 8702 Carinske tarife), uključujući “karavan” i “kombi” vozila, osim terenskih, koja unesu ili prime iz inostranstva za ličnu upotrebu;

14) osobe sa invaliditetom prve i druge grupe, kao i lica čiji stepen invaliditeta odgovara invaliditetu prve i druge grupe, koji se posle sprovedene profesionalne rehabilitacije osposobe za određenu delatnost – na opremu za vršenje te delatnosti koja se ne proizvodi u Republici Srbiji;

15) organizacije osoba sa invaliditetom (gluvi i nagluvi, slepi i slabovidni, distrofičari, paraplegičari, oboleli od neuromišićnih bolesti i dr.), odnosno članovi tih organizacija – na specifičnu opremu, uređaje i instrumente i na njihove rezervne delove i na potrošni materijal za korišćenje te opreme koji se ne proizvode u Republici Srbiji;

16) građani na specifičnu opremu, uređaje i instrumente za zdravstvo i na rezervne delove i potrošni materijal za korišćenje te opreme, za ličnu upotrebu, koji se ne proizvode u Republici Srbiji.

Dodata je nova tačka 11a u kojoj je napisano sledeće:

11a) osobe sa invaliditetom, odnosno organizacije osoba sa invaliditetom – na predmete namenjene za obrazovanje, zapošljavanje ili poboljšanje društvenog položaja osoba sa invaliditetom, kao i na rezervne delove, komponente ili dodatke koji su posebno napravljeni za te proizvode

Ministarka je istakla da može doći do neopreznog tumačenja izmena u čemu ne mogu da se ne složim sa njom, ako uzmemo u obzir da, u ovom slučaju, mediji vest nisu preneli do kraja i time izazvali bes kod populacije na koju se ovo odnosi i brojna negodovanja na društvenim mrežama. Ova izmena i drugačija definicija šta sve može da se uveze i za koje svrhe definitivno ostavlja širi spektar pomoćnih tehnologija koje je moguće uvesti bez plaćanja carine. Dakle, ono što je pre bilo definisano kao ortopedsko pomagalo ili rezervni delovi za isto je izbrisano, ali svakako spada u novu definiciju jer to jesu predmeti koji su namenjeni poboljšanju društvenog položaja osoba sa invaliditetom. Ova definicija omogućila je i uvoz raznih softvera koji su od značaja u obrazovanju i zapošljavanju a namenjeni su, primera radi, slepim i slabovidim licima, kao i svih drugih takozvanih asistivnih tehnologija, što nije spadalo u prethodno zakonom definisanu listu.

Mediji nisu preneli ni to da je sporazumima sa državama koje su članice EU već ukinuta naplata carine za sva lica koja uvoze polovni automobil i samim tim, ne samo da osobe sa invaliditetom neće biti oštećene, već neće ni morati da prikupljaju silnu dokumentaciju za oslobađanje od carine, a moći će da uvezu automobil kao i ostali građani. Prema ministarkinim rečima, upravo zbog toga je ova odredba obrisana, jer više za njom ne postoji potreba.

Ostalo je nerazjašnjeno pitanje oko uvoza lekova za ličnu upotrebu, budući da je ministarka istakla kako to i nije bilo moguće ostvariti jer je bilo u suprotnosti sa Zakonom o lekovima i medicinskim sredstvima.

Ljupka Mihajlovska
narodna poslanica “Dosta je bilo” u Skupštini Srbije

Prilozi
Stenografske beleške govora ministarke Brnabić